“Giấy rách phải giữ lấy lề” là câu tục ngữ dân gian Việt Nam dạy về sự giữ gìn phẩm giá và danh dự trong hoàn cảnh khó khăn. Câu tục ngữ này có nghĩa là dù nghèo khó, túng thiếu đến đâu cũng phải giữ gìn lòng tự trọng, danh dự và nhân phẩm của mình. Đây là bài học sâu sắc về khí tiết và ý chí vươn lên của con người Việt Nam. Hãy cùng Thanglongwaterpuppet.org khám phá nguồn gốc và giá trị nhân văn cao đẹp của câu tục ngữ quý báu này!
“Giấy rách phải giữ lấy lề” nghĩa là gì?
Tục ngữ “Giấy rách phải giữ lấy lề” có nghĩa là trong cảnh ngộ khó khăn, túng thiếu vẫn phải biết giữ gìn phẩm giá, lòng tự trọng và danh dự của bản thân. Câu nói này thể hiện tinh thần kiên cường của người Việt Nam qua nhiều thế hệ.
Nghĩa đen: Tờ giấy dù đã rách nát, hư hỏng nhưng vẫn cần giữ lại phần lề để tờ giấy không bị tan vụn hoàn toàn, còn có thể sử dụng được.
Nghĩa bóng: Con người dù rơi vào hoàn cảnh khó khăn, nghèo túng đến mấy cũng phải giữ vững nhân phẩm, lòng tự trọng, không làm những việc đánh mất danh dự. Nghèo về vật chất nhưng phải giàu về tinh thần và đạo đức.
Tục ngữ ca ngợi tinh thần bất khuất, khuyến khích con người luôn sống có khí tiết dù trong hoàn cảnh nào.
Nguồn gốc và xuất xứ của câu “Giấy rách phải giữ lấy lề”
Câu tục ngữ “Giấy rách phải giữ lấy lề” bắt nguồn từ thời xưa khi giấy còn quý hiếm, người ta trân trọng từng tờ giấy. Khi giấy rách, người ta vẫn cố gắng giữ phần lề để có thể sử dụng tiếp. Từ hành động giữ gìn vật chất nhỏ bé đó, dân gian rút ra bài học về việc giữ gìn giá trị tinh thần cao quý hơn.
Sử dụng tục ngữ này khi nào? Dùng để khuyên nhủ người đang gặp khó khăn đừng đánh mất lòng tự trọng, hoặc động viên ai đó giữ vững phẩm giá dù nghèo khó.
Các ví dụ sử dụng với câu “Giấy rách phải giữ lấy lề”
Câu tục ngữ này thường được sử dụng trong các tình huống về đạo đức, danh dự và lòng tự trọng.
Ví dụ 1: “Gia đình tuy nghèo nhưng bố mẹ luôn dạy: giấy rách phải giữ lấy lề, đừng bao giờ làm những việc xấu để kiếm tiền.”
Phân tích: Nhấn mạnh việc giữ gìn đạo đức, danh dự dù trong hoàn cảnh túng thiếu, không làm điều sai trái vì nghèo khó.
Ví dụ 2: “Anh ấy tuy sa cơ lỡ vận nhưng vẫn từ chối nhận tiền từ nguồn không trong sạch, đúng là giấy rách phải giữ lấy lề.”
Phân tích: Ca ngợi người biết giữ khí tiết, không vì hoàn cảnh khó khăn mà đánh đổi danh dự và nguyên tắc sống.
Ví dụ 3: “Dù cuộc sống khó khăn, chị vẫn không chấp nhận sống dựa dẫm vào người khác, giấy rách phải giữ lấy lề, chị muốn tự lập bằng chính đôi tay mình.”
Phân tích: Thể hiện ý chí tự lập, tự trọng, không muốn phụ thuộc hay làm mất thể diện dù nghèo khó.
Ví dụ 4: “Bà cụ sống nghèo nhưng luôn ăn mặc sạch sẽ, tươm tất, bà nói: giấy rách phải giữ lấy lề, nghèo nhưng phải sạch.”
Phân tích: Nhấn mạnh việc giữ gìn bề ngoài chỉnh tề, sạch sẽ là cách thể hiện lòng tự trọng dù hoàn cảnh khó khăn.
Ví dụ 5: “Các con nhớ lời ông dạy: giấy rách phải giữ lấy lề, dù có nghèo đến mấy cũng không được làm việc mất danh dự.”
Phân tích: Lời dạy truyền thống về việc giữ gìn nhân phẩm qua các thế hệ, coi trọng danh dự hơn vật chất.
Dịch “Giấy rách phải giữ lấy lề” sang các ngôn ngữ
Tiếng Việt Tiếng Trung Tiếng Anh Tiếng Nhật Tiếng Hàn Giấy rách phải giữ lấy lề 人穷志不穷 (Rén qióng zhì bù qióng) Keep your dignity even in poverty / A torn paper must keep its margin 貧しくても誇りを保つ (Mazushikute mo hokori wo tamotsu) 가난해도 자존심을 지켜라 (Gananhaedo jajonsim-eul jikyeola)Kết luận
“Giấy rách phải giữ lấy lề” là câu tục ngữ quý giá dạy ta về lòng tự trọng và phẩm giá con người. Dù hoàn cảnh có khó khăn đến đâu, giữ vững danh dự và nhân phẩm vẫn là điều quan trọng nhất, thể hiện bản chất cao đẹp của con người.
