Nhà thơ Tố Hữu đã từng nói: “Cuộc đời là điểm khởi đầu và là điểm đi tới của văn chương”. Môn Ngữ văn là bộ môn khoa học dạy về ngôn ngữ và tác phẩm văn chương nhằm hình thành kĩ năng đọc, viết và hoàn thiện nhân cách nhân phẩm ở con người. Trong thời đại ngày nay, môn học Ngữ văn càng có vai trò quan trọng hơn trong nhiệm vụ giữ gìn sự sống cho ngôn ngữn tộc và phát huy nó tốt và đẹp hơn nữa trước đời sống công nghệ ngày đang thay thế dần rất nhiều thứ khác.
Không ai biết chắc chắn rằng văn chương có từ bao giờ. Các nhà mỹ học cho rằng văn chương khởi nguồn từ sau khi con người biết đến ngôn ngữ, biết dùng ngôn ngữ để biểu thị đời sống tình cảm và lao động. Nhưng trước đó có lẽ văn chương đã tồn tại dưới dạng ẩn tàng trong trí nhớ. Ngôn ngữ lúc nào cũng có sau trí nhớ. Và sáng tạo ra ngôn ngữ cũng là một nghệ thuật sử dụng biểu tượng của con người. Sau đó, văn chương được lưu giữ trong các văn bản. Cuối cùng, để thấy hết cái hay, cái đẹp của văn chương, người ta mới sáng tạo ra hình thức diễn xướng đưa văn chương đến gần với đông đảo quần chúng. Văn chương thực sự đi vào đời sống con người.
Trong chương trình THCS, Ngữ văn là môn học trang bị cho học sinh những tri thức để đánh giá các vấn đề văn học (bao gồm: tác phẩm, tác giả,..) góp phần tạo cho học sinh khả năng khám phá vẻ đẹp của tác phẩm văn học cũng như việc đánh giá đúng đắn, khoa học các hiện tượng.
Kiểu bài nghị luận xã hội trong chương trình Ngữ văn trung học cơ sở là một đơn vị kiến thức quan trọng góp phần đáp ứng mục tiêu môn học, đồng thời còn đáp ứng được những vấn đề mà thực tiễn cuộc sống đang đặt ra. Trong đời sống tư tưởng của mình, con người thường gặp những vấn đề cần tranh luận cho rõ đúng - sai, cần phải nêu ý kiến, bộc lộ quan điểm riêng của mình, khi đó cần nghị luận.
Muốn bày tỏ chính kiến của bản thân, con người buộc phải học tốt văn nghị luận khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Mặc khác, văn nghị luận là một trong những kiểu văn bản rất quan trọng trong đời sống xã hội, có vai trò rèn luyện tư duy, năng lực biểu đạt, suy luận của học sinh, giúp các em có những quan điểm đúng đắn, tư duy sâu sắc trước đời sống. Một em học sinh có năng lực nghị luận tốt thì sẽ có khả năng biểu đạt, phán đoán chính xác sự việc, sẽ tạo ra một điều kiện thuận lợi để thành đạt trong cuộc sống.
Văn nghị luận nằm ở phân môn Tập làm văn, trong khi đó chương trình tập làm văn đặt trọng tâm ở thực hành: Xây dựng bài qua thực hành, thực hành nhận biết và thực hành qua văn bản. Do đó điểm mới và khó trong chương trình Ngữ văn là phương pháp dạy thực hành. Cụ thể và quan trọng nhất là rèn luyện kĩ năng viết một bài văn đúng, đủ, hay và có sức thuyết phục. Đối với chương trình ngữ văn 7, văn nghị luận là một thể văn mới hơn khó hơn so với chương trình cũ và với trình độ tiếp thu, khả năng nhận biết và diễn đạt của các em. Nếu những em có khả năng tư duy trừu tượng tốt, biết trình bày một quan điểm, thái độ đúng trước một vấn đề, có chủ kiến rõ ràng thì sẽ không thấy khó. Còn những em quen tư duy cụ thể, cảm tính, ít năng lực suy luận, ít có bản lĩnh, ít có chủ kiến đối với mọi việc thì sẽ cảm thấy khó.
