Tùy bút: Mùa Thu Nói Gì Với Bạn!

“Em không nghe mùa thu mưa giăng lá đổ Em không nghe nai vàng hát khúc yêu đương”

Không biết tôi yêu mùa thu tự bao giờ, ngay từ nhỏ mỗi khi nhìn những chiếc lá vàng rơi rụng đâu đó, cũng làm lòng tôi xao xuyến, một thoáng bâng khuâng xa vắng hiện về…

Thôi thì, tôi bắt đầu từ những năm vào Trung học Đại Lộc các bạn nhé!

Tôi ở trọ trong nhà thờ Tin Lành, mỗi hoàng hôn xuống, nhìn bên kia đường, con hẻm hun hút thấp thoáng có bóng cô bé mặc áo vàng nhạt, học sau tôi một năm, một vài lần chạm nhau qua ánh mắt, một chút sóng tình xôn xao. Ngày ấy tôi yêu thơ Đông Trình, và nhất là thơ Nguyên Sa nên mạo muội tặng cô bé có mái tóc đờ-mi vài câu trong bài Tuổi 13:

“Áo nàng vàng tôi về yêu hoa cúcÁo nàng xanh tôi mến lá sân trườngSợ thư tình không đủ nghĩa yêu đươngTôi thay mực để vừa màu áo tím”.

…và từ sau dạo ấy, tôi không còn gặp được cô bé đó nữa, nghe đâu gia đình chuyển ra Đà Nẵng, vì quê tôi lúc bấy giờ là vùng chiến sự.

Ngày vào Trung học có lẽ tôi không bao giờ quên bài “Tôi đi học” của Thanh Tịnh:

“Hằng năm cứ vào cuối thu, lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc, lòng tôi lại nao nức những kỷ niệm hoang mang của buổi tựu trường…

…Buổi sáng mai hôm ấy, một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh. Mẹ tôi âu yếm nắm tay tôi dẫn đi trên con đường làng dài và hẹp. Con đường này tôi đã quen đi lại lắm lần, nhưng lần này tự nhiên tôi thấy lạ. Cảnh vật chung quanh tôi đều thay đổi, vì chính lòng tôi đang có sự thay đổi lớn”.

Tôi rất thích văn, nhất là văn trong nhóm Tự lực Văn đoàn. Tôi thích thuyết trình “Hồn bướm mơ tiên, Gánh hàng hoa” của Khái Hưng, “Đôi bạn” của Nhất Linh, “Hai đứa trẻ” của Thạch Lam, “Dế mèn” của Tô Hoài, rồi Thơ của Thế Lữ và Bàng Bá Lân v.v…và cứ thế yêu văn thơ lãng mạn.

Tôi thích thơ bà Huyện Thanh Quan hơn Hồ Xuân Hương!…vì thơ bà Huyện Thanh Quan có tính thanh tao trong sáng, đối vần, đối âm, đối nghĩa tuyệt vời. Còn thơ bà chúa thơ Nôm Hồ Xuân Hương, người có tên trong Phổ hệ Hồ tộc, nhưng tôi không thích lắm, điều này dành cho độc giả cảm nhận!

Tôi yêu thơ Nguyễn Bính, vì ông vốn là nhà thơ chân quê, như tôi yêu quê hương là chùm khế ngọt của Đỗ Trung Quân. Nét độc đáo của nhà thơ này viết về mùa thu khá ấn tượng, nhất là trên phạm trù tình cảm:

“Mùa thu hoa cúc lại tànThuyền ai buộc mãi bên làn cây congNgười về để lạnh phòng khôngThu rơi từng cánh cho lòng nhớ thương”…

Nữ sĩ Tương Phố thì quá buồn trong “Giọt lệ thu” vì bài thơ gây tiếng vang trên tạp chí Nam Phong số 131 năm 1928:

“Trời thu ảm đạm một màuGió thu hiu hắt thêm rầu lòng emTrăng thu bóng ngả qua thềmTình thu ai để duyên em bẽ bàng”.

Có người nói tôi đa tình và nhạy cảm, và tôi cũng chủ quan nhìn nhận mình, có thể tôi cũng nghe được tiếng của mỗi mùa:

Xuân nồng - Hạ trắng - Thu mơ và Đông lạnh…

Phải chăng thơ Lưu Trọng Lư ai ai cũng thích, nhưng có mấy ai nghe được tiếng thu như nhà thơ đâu:

“Em không nghe mùa thuDưới trăng mờ thổn thứcEm không nghe rạo rựcHình ảnh kẻ chinh phu

…Em không nghe rừng thuLá thu kêu xào xạcCon nai vàng ngơ ngácĐạp trên lá vàng khô?”…

Thú của tôi là rất thích Tùy bút, do vậy năm hai của bậc Trung học tôi thuộc làu bài Tùy bút Cảm Thu của Đinh Hùng:

“Thu năm nay, tôi lại đi trên con đường vắng này nghe từng chiếc lá rơi trên bờ cỏ nước trong như một cặp mắt tuyệt vời. Những cây liễu xanh đứng buồn như những nàng cung nữ thời xưa, và trong vườn nhà ai thấp thoáng, hoa phù dung nở trắng như một linh hồn còn non trẻ?…

…

Ba mươi năm sau, tôi viết nhiều truyện ngắn dự thi, và có một số bài được in vào Tuyển Tập Viết Cho Niềm Tin, tôi có trích Cảm Thu của thi sĩ Đinh Hùng trong truyện ký “Lối về hai mùa nhớ”:

“Tôi nhớ một người lữ khách nào xưa, ra đi từ một mùa thu… Thế rồi cũng một mùa thu trở lại những bước đầu tiên trên con đường bạn, mắt buồn như nước, mảng tìm hồn mình hiu hắt trong hồn thu mới”…

Nhà thơ cách mạng Chế Lan Viên thì quá nổi tiếng, nhưng ông này cũng cất cớ không ít, vì ông ấy không thích mùa xuân, nên cứ muốn chắn, muốn ngăn, muốn chặn không cho nó đến, để nàng thu diễm tuyệt quyến rũ cứ ở mãi bên mình:

“Ai đâu trở lại mùa thu trướcNhặt lấy cho tôi những lá vàngVới của hoa tươi muôn cánh rãVề đây đem chắn nẻo xuân sang.”

Ngày xưa, hồi còn hàn vi, cơ cực nhưng may mắn tôi có được chiếc Radio Sony 911 của Nhật… Nên hằng đêm, tôi áp nó sát vào tai để nghe chương trình Thơ Nhạc của đài Tiếng nói Hoa Kỳ lúc 22 giờ tối Chúa nhật hàng tuần, lúc ấy chưa có điện lưới Quốc gia về chốn thôn quê. Tôi thích nghe nhạc tiền chiến với tiếng hát Sĩ Phú hoặc Thái Thanh, tôi thích mục ngâm thơ, nhất là thơ nhạc của Ngô Thụy Miên, Hoàng Thi Thơ, thích nhạc sĩ Phạm Duy bài “Mùa thu chết” nhẹ nhàng:

“Ta ngắt đi một cụm hoa thạch thảoEm nhớ cho: Mùa thu đã chết rồi!Ôi ngát hương thời gian mùi thạch thảoEm nhớ cho rằng ta vẫn chờ em”…

Sau này, thống nhất đất nước, ngày tôi lên đường nhập ngũ mang theo bóng hình người yêu mến, nhưng rồi chiến trường lửa khói biên thùy xứ Chùa Tháp dai dẳng làm tôi xa nàng vĩnh viễn. Ngày tôi trở về thì em đã sang sông, tôi không thể nguôi nên cứ ngâm nga tình khúc nhạc xưa bolero với bài “Ngọn trúc đào”:

“Rồi mùa thu ấy qua điChợt em mười tám chợt nghe lạnh lùngThuyền đành xa bến sang sôngHàng cây trút lá tình đi lấy chồng”…

Tôi thích thi sĩ kiêm nhạc sĩ Vũ Đức Sao Biển, vì ông đa dạng phong cách về mùa thu, trong bài Thu hát cho người:

“Dòng sông nào đưa người tình đi biền biệtMùa thu nào cho người về thăm bến xưaHoàng hạc bay, bay mãi bỏ trời mơVề đồi sim ta nhớ người vô bờ”.

Ngô Thụy Miên ngọt ngào với những tình khúc bất hủ nhạc xưa êm đềm:

“Em có nghe mùa thu mưa giăng lá đổEm có nghe nai vàng hát khúc yêu đươngVà em có nghe khi mùa thu tớiMang ái ân mang tình yêu tớiEm có nghe nghe hồn thu nói mình yêu nhau nhé”.

Đinh Hùng khóc thương vợ buồn não ruột, mỗi khi mùa thu sắp dần qua:

“Trời cuối Thu rồi em ở đâuNằm bên đất lạnh chắc em sầuThu ơi đánh thức hồn ma dậyDắt em vào thăm nấm mộ sâu”.

Tạm dừng Đinh Hùng vì buồn quá, tôi rẽ tắt ngang Đoàn Chuẩn & Từ Linh để nghe nhạc phẩm “Thu quyến rũ” để được thả hồn theo mây khói mộng mơ:

“Anh mong chờ mùa thuDìu thế nhân dần vào chốn Thiên thaiVà cánh chim ngập ngừng không muốn bayMùa thu quyến rũ anh rồi”…

Tôi thật đa đoan, thích Chinh phụ ngâm của Đoàn Thị Điểm, mỗi khi có vấn đề hai vợ chồng bất bình, sinh sầu thảm:

“Càng trông lại là càng chẳng thấyThấy xanh xanh những mấy ngàn dâuNgàn dâu xanh ngát một màuLòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai”.

Còn tham lam hơn, qua Đoạn trường Tân thanh hay truyện Kiều của Nguyễn Du, cho nên nhiều bạn có lúc than phiền tôi viết dài quá, tôi xin thưa hai câu kết truyện Kiều:

“Lời quê góp nhặt dông dàiMua vui cũng được một vài trống canh”.

… vậy nên, cụ tổ Nguyễn Du một đại thi hào dân tộc có mấy câu thơ về mùa thu, tuy chân quê nhưng rất tài hoa và nó mang tính tượng hình và ẩn dụ sâu sắc:

“Sầu đong càng lắc càng đầyBa thu dọn lại một ngày dài ghê”…

Tôi ở Quảng Nam nhưng rất yêu mến Hà Nội, vì nơi đó tôi có nhiều người bạn trên Facebook cùng niềm tin, thỉnh thoảng về đêm có nói chuyện tâm tình, xin đừng hiểu sai, vì tôi rất nghiêm túc, vì tôi là người hầu việc Chúa!

Có nhiều bạn nhã ý mời có dịp ra Hà Nội thăm, tôi ao ước lắm, nơi ấy tôi cũng có gia đình anh chị chú bác thúc bá cùng đầu một ông Cố chung. Bởi vậy, tôi cũng rất thích những bài hát về Hà Nội, tôi thích nữ ca sĩ Hồng Nhung trong bài Hà Nội mùa thu:

“Hà Nội mùa thu đi giữa mọi ngườiLòng như thầm hỏi, tôi đang nhớ aiSẽ có một ngày trời thu Hà Nội trả lời cho tôiSẽ có một ngày từng con đường nhỏ trả lời cho tôiHà Nội mùa thu, mùa thu Hà Nội, nhớ đến một người …Để nhớ mọi người”…

Nếu không được nhắc đến thi sĩ họ Hàn trong thơ về mùa thu là một thiếu sót lớn, bởi thi sĩ tài hoa bạc mệnh này có bút hiệu Hàn Mặc Tử tức “Bức rèm lạnh” một đêm tại Đà Lạt, ông cố nằm mơ tưởng thêu dệt ra một bài thơ, nhưng không dễ dàng chút nào trong bài “Buồn thu”:

“Ấp úng không ra được nửa lờiTình thu bi thiết lắm thu ơiVội vàng cánh nhạn bay đi trớtHiu hắt hơi may thoảng lại rồi”.

Sau này, nhiều người ngưỡng mộ thơ Hàn trong đó Thiềng Đức họa “Buồn thu” năm 1999 đề bài “Gửi cụ Hàn”:

“Số phận đau thương… chửa hết lờiMới hai tám tuổi cụ Hàn ơi!Uống trăng huyền ảo… còn thao thức!Say nắng tương tư đã rụng rời!

Vĩ Giạ thôn ơi! Sầu chẳng dứt!Hàn Giang bến hỡi! Nhớ Khôn thôi!Buồn thu lưu luyến Xuân như ýHãy đón hồn anh… giọt lệ vơi!”…

Có lẽ tôi đang miên man về mùa thu, như được đắm chìm trong vườn thu, niềm yêu thơ xâm chiếm hồn tôi từ ấy, khi được Xuân Diệu trực tiếp đào tạo khóa Biên Tập Viên năm 1983:

“Nó chiếm hồn tôi bằng nắng nhạtBằng mây nhè nhẹ gió hiu hiu”.

Các bạn thông cảm, tôi đang phiêu lãng cũng từ “Diễm xưa” của anh Trịnh:

“Để người phiêu lãng, quên mình lãng du”…

Tôi rất thích các bài viết trên diễn đàn Cơ-đốc, các Website thuần túy Tin Lành không phân biệt Hệ phái. Tôi thích thơ Tin Lành từ Báo Rạng Đông, Hừng Đông và trang Tuổi Hồng trước 1975, tôi yêu mến Thánh Kinh Báo, Thánh Kinh Nguyệt San và trang thơ của cố thi sĩ mục sư Lưu Văn Mão, và bây giờ con ông là Lưu Tường Lư kế thừa thân phụ. Những năm gần đây tôi thích Báo Đuốc Thiêng Paris của HTTLVN tại Châu Âu, tôi cũng thích Tạp chí Hướng Đi tại Texas Hoa Kỳ, Mới đây tôi có bài “Tùy bút: NÓ” và Thơ: “Thi Khúc Giao Mùa” được đăng trên Tạp chí Cội Nguồn kỳ số 6 chủ đề Người Bên Lề tại California Hoa Kỳ.

Cây đại thụ của nền thi ca Cơ-đốc có hàng ngàn thi phẩm, không thể không nhắc đến Tường Lưu xứ Quảng, tôi đang sở hữu 5 tập thơ photocopy của ông:

“Bâng khuâng nắng thu vàng trên láSầu lên tầng mây trắng… giang hồNghe con chim hót sao buồn quáChạnh lòng nhớ câu hát mẹ ru.”

Và đây là một bài thơ nữa về mùa thu, của Hồ Thi Thơ (Hồ Galilê) xin được trình làng, vì tôi sợ rằng thu sẽ đi qua, sang năm mới thu trở lại, mà không biết mình có còn sống đến ngày ấy không nhỉ. Thôi thì, nói như thánh Gia-cơ nếu Chúa muốn và ta còn sống…

ĐẾM LÁ THU RƠI!

Ta ngồi đếm lá thu rơiMột, hai, ba, bốn… chơi vơi cõi lòngThời gian không đợi chẳng trôngThu đi, đông đến, xuân hồng đóng khuônHạ chưa át tiếng ve buồnMà nay thu đã chiều buông lá vàngTa ngồi đếm lá thu sangGiật mình đã thấy chiều hoang tuổi đờiLá ơi xin hãy thôi rơi!Để cây còn chút men đời xanh hoaĐời người một cảnh Ta bàKẻ vào Tử lý người qua Thiên triềuTa ngồi suy niệm bấy nhiêuMà nghe thổn thức lòng nhiều ưu tưHóa công qui luật cộng trừDiệt, sinh, sinh, diệt… đến từ Trời caoThu sang ta hãy tự hàoMình là con Chúa điểm tô bốn mùa.

Lời kết luận:

Knh Thánh ít nói về mùa thu, tuy vậy tôi mới tìm thấy vài câu rất ý nghĩa:

“Nếu anh chị em trung tín vâng giữ các điều răn tôi truyền lại cho anh chị em hôm nay, tức là hết lòng hết linh hồn kính yêu CHÚA, Đức Chúa Trời của anh chị em và phục vụ Ngài,

Ngài sẽ cho mưa xuống trên xứ đúng mùa, cả mưa vào mùa thu lẫn mưa vào mùa xuân để anh chị em thu hoạch hoa màu, rượu mới và dầu.

Ngài cũng cho cỏ xanh tốt ngoài đồng để nuôi gia súc, và anh chị em sẽ được ăn uống thỏa thích”.

Phục-Truyền 11:113-15 Bản Dịch Mới.

Hồ Galilê - Thu 2021

Bài vở cộng tác hoặc góp ý xin gửi về tintuc@hoithanh.com