Việc thay đổi họ Tiên Ti thành họ Hán là một phần của công cuộc Hán hóa các dân tộc Ngũ Hồ, bắt đầu từ khi nhà Tây Tấn sụp đổ năm 316 khi kinh đô Trường An rơi vào tay Lưu Diệu của nhà Hán Triệu.[1][2] Việc Hán hoá đạt đến đỉnh cao cường độ dưới thời Bắc Nguỵ Hiếu Văn Đế của triều đại Bắc Ngụy vào năm 496.[2]
Để chính thức hóa việc Hán hóa, một số hành động đã được Hiếu Văn Đế thực hiện trước khi đổi họ, bao gồm:[2]
- Năm 493, kinh đô được chuyển đến Lạc Dương, gần với đồng bằng nông nghiệp của người Hán hơn và xa rời nguồn gốc du mục.
- Vào năm 494, trang phục du mục bị bãi bỏ.
- Vào năm 495, ngôn ngữ du mục trong triều đình bị bãi bỏ.
Bắc Ngụy ra lệnh rút gọn những họ Tiên Ti có từ hai đến ba âm tiết thành một đến hai âm tiết, chuyển thành họ Hán. Các nhà sử học sau này, bao gồm cả Nguỵ Thâu, một sử gia nhà Bắc Ngụy, tác giả của Ngụy Thư, nhận thấy rằng tên viết tắt theo kiểu Hán dễ viết hơn. Do đó, ông sử dụng cả họ đã Hoá hoá sau năm 496 ngay cả khi mô tả các sự kiện liên quan đến Bắc Ngụy trước năm 496.
Năm 534, Bắc Ngụy bị chia cắt thành Đông Nguỵ và Tây Nguỵ, dưới quyền hai quyền thần lầ lượt là Vũ Văn Thái và Cao Hoan. Vũ Văn Thái, cũng là một người Tiên Ti, đã cố gắng đảo ngược những thay đổi tên này và khôi phục lại tên gọi của người Tiên Ti. Vũ Văn Thái còn ra lệnh cho các quan lại và tướng lĩnh người Hán phải đổi ngược họ Hán thành họ Tiên Ti. Một số tướng lĩnh và quan chức đã đổi lại tên của họ thành họ Tiên Ti theo yêu cầu này, bao gồm cả người sẽ thống nhất Trung Quốc sau này là Tuỳ Văn Đế Dương Kiên (楊堅), phải cải sang tên Tiên Ti là Fuluruqen (普六茹堅, Phổ Lục Như Kiên),
Năm 557, Vũ Văn Giác, con trai Vũ Văn Thái, chính thức lật đổ nhà Tây Nguỵ để tự lập làm hoàng đế nhà Bắc Chu. Năm 577, Bắc Chu Vũ Đế Vũ Văn Ung sau khi thống nhất được miền Bắc, tiến tới thống nhất Trung Hoa thì một ngột qua đời. Con trai là Tuyên Đế Vũ Văn Uân để cho triều chính rơi vào tay nhạc phụ là Dương Kiên, một người Hán. vào gần cuối thời Bắc Chu đã khôi phục vĩnh viễn việc sử dụng tên Hán cho cả người Hán và Tiên Ti. Dương Kiên đã khôi phục vĩnh viễn việc sử dụng họ Hán cho cả người Hán và Tiên Ti. Để thỏa hiệp, có một số trường hợp ngoại lệ, ví dụ, gia tộc của vợ Dương Kiên là Hoàng hậu Độc Cô vẫn giữ nguyên họ Tiên Ti là Độc Cô và không đổi họ thành Lưu nữa.
Dưới đây là danh sách các họ Tiên Ti được cải thành họ Hán:
Họ Tiên Ti Họ Hán tương ứng Chú thích Hán Việt Pinyin Hán tự Hán Việt Pinyin Hán tự Thác Bạc Tàbá 拓拔 Nguyên Yuán 元 Họ hoàng tộc nhà Bắc Ngụy Ất Chiên Yǐzhān 乙旃 Thúc Tôn Shūsūn 叔孫 Bạt Bạt Bába 拔拔 Trưởng Tôn Zhǎngsūn 長孫 Bạt Liệt Lan Bálièlán 拔列蘭 Lương Liáng 梁 Bát Lược Bōlüè 撥略 Tô Sū 蘇 Bộ Lục Cô Bùliùgū 步六孤 Lục Lù 陸 Bộc Lan Púlán 僕闌 Phó Pú 僕 Đạt Hề Dáxī 達奚 Hề Xī 奚 Độc Cô Dúgū 獨孤 Lưu Liú 劉 Sau được Tuỳ Văn Đế chấp thuận giữ nguyên Hạ Lại Hèlài 賀賴 Hạ Hè 賀 Hạ Lâu Hèlóu 賀樓 Lâu Lóu 樓 Hệ Sỹ Hợi Xìqíhǎi 係俟亥 Hợi Hǎi 亥 Hột Cốt Gégǔ 紇骨 Hồ Hú 胡 Khâu Đôn Qiūdūn 丘敦 Khâu Qiū 丘 Khâu Mục Lăng Qiūmùlíng 丘穆陵 Mục Mù 穆 Ngốc Phát Tūfà 秃髮 Nguyên Yuán 源 Nhược Can Ruògān 若干 Cẩu Gǒu 苟 Nhược Khẩu Dẫn Ruòkǒuyǐn 若口引 Khấu Kòu 寇 Phổ Pǔ 普 Chu Zhōu 周 Sất La Chìluó 叱羅 La Luó 羅 Thị Liên Shìlián 是連 Liên Lián 連 Uất Trì Yùchí 尉遲 Uất Yù 尉 Sau được chấp thuận giữ nguyên Vật Nữu Vu Wùnǐuyú 勿忸于 Vu YúMột số bộ lớn của người Tiên Ti vẫn được giữ nguyên họ cũ mà không bị cải sang họ Hán. Việc này có thể do Hiếu Văn Đế đánh giá các họ này có mức độ giống người Hán đến một chừng mực không cần phải thay đổi. Những họ này bao gồm:
Hán Việt Pinyin Hán tự Thổ Dục Hồn Tǔyùhún 吐谷渾 Hạ Nhược Hèruò 賀若 Na Nà 那 Dữu Yǔ 庾- Bách gia tính
- Họ Trung Quốc
- 鮮卑姓氏一覽 Họ Tiên Ti《魏書.官氏志》
- Họ Tiên Ti 鮮卑百家姓(trang mã Big5 của Trung Quốc) qua Internet Archive
