Sáng chủ nhật, một sáng chủ nhật khá “bất thường” so với những sáng chủ nhật thông thường khác. Không còn ngủ nướng đến trưa và ở lỳ trong nhà coi tivi đến tối nữa. Từ sáng, chịu khó thức dậy và ra khỏi nhà lúc 10h giờ sáng, đích đến là cà phê Hàn Thuyên, mục đích là thư giãn và đọc sách, để tìm lại những cảm xúc mới cho một ngày chủ nhật. Cũng đã lâu (khoảng hơn nữa năm rồi) không ra ngồi đó vào mỗi sáng chủ nhật. Ghé tiệm sách thửa theo cuốn Rừng Na Uy, một cuốn sách đã đọc lõm bõm trên mạng. Mua thêm ổ hambuger cho bữa brunch nữa là quá ok cho một buổi sáng chủ nhật đọc sách.
Té ra ngồi ở Hàn Thuyên sáng chủ nhật vẫn còn cảm giác nhẹ nhõm và thư thái như cũ, và gần như quên hết những chuyện lo lắng, những băn khoăn hay toán tính gần đây, lẫn cơn đau đầu dư vị của buổi nhậu trưa hôm thứ 7. Cùng tình cờ gặp Tuấn Cò & Huyền Thương (Thương thì biết đã lâu rồi nhưng giờ mới gặp). Ngồi tám một lúc khá lâu, câu chuyện chủ yếu xoay quanh việc làm sao để một ông anh nuôi dạy một đứa em gái (tất nhiên không phải là chuyện của mình rồi). Rồi sau đó ngồi lại một mình và nghiền ngẫm cuốn sách.
Lâu rồi không đọc một tác phẩm văn học nào một cách đàng hoàng, nhất là bản-in-giấy, kể từ sau cuốn Con Nhân Mã ở trong Vườn. Có vẻ như bây giờ đã có quá nhiều phương tiện giải trí và quá ít thời gian rảnh, để dành cho một tác phẩm văn học? Có lẽ thế.
Tôi thích đọc sách từ khi còn là một đứa trẻ mới học chữ, và nhờ ông ngoại. Chính ông là người mưa cho tôi cuốn sách đầu tiên và dạy cho tôi biết niềm đam mê đọc sách. Hồi tôi còn rất nhỏ, ông thỉnh thoảng dắt tôi đến hiệu sách nhân dân để mua cho tôi những cuốn sách đầu đời là sách của Liên xô rất đẹp, bìa cứng, giấy trắng tinh, màu sắc đẹp mắt.
Tôi không còn nhớ rõ tựa đề cũng như nội dung của những cuốn sách đó, chỉ nhớ loáng thoáng có một cuốn hình như là sách dạy toán cho trẻ em, có một bài thơ về giao thông khá ngộ nghĩnh “Đèn đỏ đứng lại, đèn vàng hãy chờ, đèn xanh mới đi, nhớ đừng chậm trễ”, và cuốn khác thì nói về ông bác sỹ Aibolit chữa trị cho động vật, và luôn chạy trốn bọn cướp biển hung ác…. những cuốn sách đó, với hình ảnh minh họa đẹp mắt, nội dung dể hiểu, đã gieo vào tôi nỗi háo hức và thích thú lạ kỳ đối với thế giới rộng lớn bên ngoài, và tình yêu đối với văn học.
Lớn lên chút nữa thì tôi lại đắm mình vào thế giới tiểu thuyết của ba tôi, hoàn toàn không phải từ những cuốn truyện mà trẻ em nên đọc như truyện cổ tích, ngụ ngôn … mà là những cuốn tiểu thuyết văn học của Pháp, Nga, Mỹ…. Ba tôi có một tủ sách nhỏ đầy ắp, có khóa cẩn thận, và tôi lén mở khóa và đọc những cuốn truyện đó. Ba tôi là một người cực kỳ nóng tính , và nếu như biết tôi đọc truyện, thế nào tôi cũng bị mắng hay ăn tát, vì không chịu học bài mà cứ đọc sách của người lớn. Thế nhưng tôi vẫn lén đọc, mỗi khi ba tôi đi dạy xa.
Hãy tưởng tượng một đứa trẻ mới lớp 4 - 5 ở quê mà đã biết đến và say sưa nghiền ngẫm những cuốn như trọn bộ Ba Người lính Ngự lâm (Ba Người lính Ngự lâm, Hai mươi Năm sau, Tử tước de Bragelonne) Bá tước Monte Cristo, Hoa Uất Kim hương đen, Trà hoa Nữ, Ngựa và Người, Hòn đảo Huyền bí, Những đứa con của Thuyền trưởng Grants, Cuộc đời chìm nổi của thuyền trưởng Blad, Tuyển tập Truyện ngắn của Guy de Maupassant, Những truyện kỳ bí của Edgar Poe, Thành Eghen, Túp lều bác Tom, Robison Crusoe, Những người săn Phong lan, Solomon Tình yêu và Ngôi báu, Kỵ sỹ không đầu, Hai vạn dặm dưới Đáy biển, Những con Chim ẩn mình chờ Chết (Tiếng chim hót trong bụi Mận gai), Dagestan của Tôi… những tiểu thuyết về cuộc chiến tranh vệ quốc vĩ đại của Liên xô như Tuyết bỏng, Cánh cung phía Đông Nam, Và nơi đây bình minh yên tĩnh, Tên anh không có trong Danh sách,… truyện dã sử Trung Quốc như Tây du Ký, Thủy hử, Tam Quốc chí, Phong thần Diễn nghĩa, Phong kiếm Xuân Thu, Đông Chu liệt quốc,…… và rất nhiều cuốn tiểu thuyết khác không còn nhớ nổi tên trong tủ sách cả trăm cuốn của ba tôi.
Chừng được một ít lâu thì tủ sách ba tôi cũng được đọc hết nhẵn, và tôi lại để dành tiền thuê tiểu thuyết hay truyện kiếm hiệp ở tiệm về nhà đọc, khi đi học thì vừa đi vừa dán mắt vào cuốn sách, còn tối đến thì chui vào chăn rồi bấm đèn pin để đọc lén vì sợ bị đánh. Tôi bị cận thị cũng từ hồi đó, do quá mê mải với những trang sách giấy vàng hoặc đen, in chữ xấu lem nhem, mùi mực hăng hắc. Rất hiếm khi có những cuốn sách giấy trắng tốt, bìa cứng có bọc, chữ in rõ ràng và có cả hình ảnh màu minh họa (sách của Liên xô in). Thế giới ảo của tôi lúc đó rộng lớn và phong phú vô cùng, cùng với trí tưởng tượng của tôi, thật đáng say mê và ngưỡng mộ, khác hẳn thực tại của một đứa trẻ gầy gò, nhút nhát, con nhà nghèo khó, sống thu mình và ít đi chơi với chúng bạn…
Tất nhiên tôi không chỉ có những cuốn tiểu thuyết dày cộp, những cuốn sách về chiến tranh của Liên xô cầm nặng cả tay, hay cuốn truyện kiếm hiệp dài đến dăm bẩy tập. Sau ông ngoại, đến lượt ba tôi cũng mua cho tôi những cuốn truyện thiếu nhi, như Sói Xám, Ca-dăng, Ô-li-vơ Tuýt, Mãi mãi tuổi Hai mươi, Trên Sa mạc và trong Rừng thẳm, Không Gia đình, Cây xanh Rì rào, Thầy phù thủy đi trong thành phố, Mâu-li Cậu bé Rừng xanh, Kiến và chim Bồ câu, Truyện ngụ ngôn của La Fontaine, Cuộc phiêu lưu của Tom Sawyer, Đảo Giấu vàng, Dế mèn Phiêu lưy ký, Cậu bé du hành vào Vũ trụ, Lữ Hân và Phi Lục, Nanh Trắng, Lá cờ thêu Sáu chữ Vàng, Đô-rê-mon… và rất nhiều cuốn truyện nữa đã đọc qua nhưng không thể nhớ tên nữa, là phần thưởng cho tôi nếu đạt điểm cao trong học tập.
Hầu như bây giờ, trẻ con nào cũng được bố mẹ mua cho truyện tranh, nhưng nếu cách đây hơn cả thập kỷ, thì đó còn là một điều hơi xa xỉ, và hầu như là rất hiếm ở một vùng quê và gia đình nghèo như gia đình tôi. Bởi thế, hầu như tuổi thơ của tôi chỉ có một thú vui duy nhất là đọc sách, trong khi bạn bè chúng bạn thì mải chơi những trò khác. Tôi có những người-bạn-đọc-sách, hay cho nhau mượn những cuốn sách, truyện tranh và cùng nhau ngồi đọc những khi rảnh rỗi.
Đọc sách từ đó đã trở thói quen và sở thích của tôi cho đến ngày nay, và tôi vẫn thấy say mê với những cuốn sách hay hay những cuốn truyện tranh thú vị. Đọc sách để thư giãn đầu óc, để đắm mình vào một khoảng thế giới ảo nào đó, hay tìm được một cảm xúc mới nào đó thoát thai từ những câu chữ. Đôi khi cũng dễ mà cũng khó để hiểu vì sao tôi lại kiên nhẫn đọc một mạch từ đầu đến cuối một câu chuyện khá u ám và bế tắc như Rừng Na Uy, chỉ biết rằng sau khi đọc xong, dường như cảm thấy cái thế giới thực ngoài kia trở nên dễ dàng hơn và chẳng có gì là quá phức tạp.
